Yasalara nazaran emlak ofisinin yetki dokümanı sahibi olması, pazarlanacak mülk için de mal sahibi ile yetkilendirme mukavelesi yapılması kural. Lakin ilan sitelerinde bunlar denetim edilmiyor. Bugün en bilinen emlak ilan portallarında dahi çok sayıda hayali konut ilanı var. Sahibinden ismi altında geçersiz bilgilerle dolandırıcıların, emlak ofisi ismi altında yetki evraksız işletmelerin yer aldığı ilan siteleri büyük mağduriyetlere taban hazırlıyor. Bunlardan kimileri şöyle:
KONUTTA SORUNLAR
Ülkenin birçok kentinde kiralık konut krizi yaşanıyor, vatandaş bütçesine uygun seçenek bulmakta zorlanıyor. İlan portalında gördüğü bir meskeni kiralamak isteyenler kapora dolandırıcılarının ağına düşüyor. ‘Şehir dışındayım kapora yollarsanız olur’, ‘Evi isteyen çok kişi var, sizden ödeme alamam gerek’ üzere telaffuzlarla hiç olmayan meskenler için ödemeler alınıyor. Üstelik şikayet edilse dahi, uzun süren dava süreçleri nedeniyle tıpkı kişi ya da bireyler aylarca hatta yıllarca yeni ilanlarla dolandırıcılığı sürdürüyor. Kiranın yanında satılık konutlarda de kapora dolandırıcılığı yapılıyor.
Uygun fiyatla mesken almak isteyenler düşük fiyatlı geçersiz ilanlarla kandırılıyor. Bugün hala ilan sitelerinde İstanbul’da 700-800 bin liraya sıfır lüks konut ilanları var. Gerçek olması elbette imkansız… Maksat alıcıyı bu ilanlarla ofise çekmek. Telefonla asla konutun açık adresi verilmiyor, satış ofisinde görüşme kaidesi öne sürülüyor. Sonrasında o konut satıldı fakat bu konut var denilerek satış yapılması hedefleniyor. Bu tip kimi emlak ofisleri ilan sitelerinin eski üyesi olmasını kullanarak, yetki evraksız halde, maddelere muhalif olarak faaliyetini sürdürüyor.
Hem satılık hem de kiralıkta geçersiz ilanlarla spekülatif fiyat artışları yapılıyor. Kelam gelimi konutun pahası 4 milyon lira. Birebir bölgede birebir tip konut için 5-6 milyon lira bandında uydurma ilanlar ekleniyor. Sahiden satıştaki konutun fiyatı cazipmiş üzere yansıtılıyor. Birebir oyun kiralıkta ve arsa-tarla satışında da oynanıyor.
Yetki dokümanı bulunmayan şahısların bir yılda satacağı ikinci el araç sayısı 3 adetle sonlu. Bu sonun üzerine yalnızca yetki dokümanı olan ikinci el araç satıcıları çıkabiliyor. Lakin ilan sitelerine ilan veren şahısların kimlikleri ve satış hududuyla ilgili bir takip yok. Yani kimin gerçek kişi kimin yetki dokümanlı satıcı kimin dolandırıcı olduğunu bilemiyoruz. Buradaki boşluk nedeniyle yaşanan problemler şu formda sıralanıyor:
OTOMOTİVDE SORUNLAR
‘Al-Sat’çı olarak bilinen şahıslar yahut makûs niyetli birtakım yetkili satıcılar elindeki ikinci el aracın piyasasını yükseltmek için onlarca düzmece ilan giriyor. Bu ilanlar nedeniyle hem fiyatlar şişiyor hem de al-satçıların elindeki aracı kolaylıkla ve istediği fiyattan satıyor.
Yetki evrakı olmayan bireyler ilan sitelerine istediği kadar ilan girebiliyor. Yılda 3 olan hakkı dolsa bile tekrar tekrar ilan koyarak eşi, dostu, akrabası üzerinden ticaretini sürdürüyor. Bu şahısların ana işi araç ticareti değil. Gayeleri araç üzerinden yüksek kârlar etmek olduğu için piyasanın istikrarını alt üst ediyorlar.
Uygun fiyatlı ikinci el araç almak isteyen şahıslar düzmece ilanlarla dolandırılıyor. Öbür bir kişinin ilanı kopyalanarak, ederinin 50-100 bin TL altında tekrar ilana çıkarılıyor. Farklı bir vilayette olduğunu belirten dolandırıcılar günde onlarca bireyden kaparo topluyor. Sonra da telefonlara artık çıkmıyor. Mağdurlar şikayet etse bile gerçek bir şahsa ulaşmaları sıkıntı. Zira dolandırıcılar ilan sitelerine geçersiz bilgiler girerek süratlice kayıt olabiliyor.
YENİ DÜZENLEME İLE NASIL İLAN EKLENECEK?
– İlan sitelerinde ikinci el motorlu kara taşıtı yahut taşınmaz ilanı vermek isteyenler, açık kimliklerini gizledikleri düzmece hesaplar üzerinden ilan veremeyecek.
– Kişinin kendisine, eşine yahut birinci ve ikinci derece kan hısımlarına ilişkin olmayan ya da ilana mevzu taşınmaz yahut taşıt sahibi tarafından yetkilendirilmediği taşınmazın yahut taşıtın ilana konulması yasaklandı.
– Emlak komitecileri ve oto galericileri, sahip oldukları yetki evrakları ile doğrulama yaparak, satışına yetkili oldukları taşıtı yahut taşınmazı ilana koyabilecekler.
– İkinci el motorlu kara taşıtları ve taşınmazların satışına yönelik ilanlara elektronik ortam sağlayan gerçek yahut hukuksal şahıslar, üyelikten yahut ilanın yayımlanmasından evvel kimlik doğrulaması yapmalarının yanı sıra, ilanın yayımlanmasından evvel ilana mevzu ikinci el motorlu kara taşıtının yahut taşınmazın ilanına yetkili olunduğuna dair doğrulama yapmakla yükümlü olacak.
– Mevzuata alışılmamış davrananlar hakkında her bir terslik için 10 bin TL’den 100 bin TL’ye kadar idari para cezası uygulanacak.
FİYATLAR ŞİŞİRİLDİ, VATANDAŞ MAĞDUR OLDU
Ticaret Bakanlığı iki ay sonra yürürlüğe girecek düzenleme için şu açıklamayı yaptı: “Son vakitlerde ilan sitelerinde gerçeği yansıtmayan, fiyat şişirmeleri ve aldatmacaları içeren ilanlar yoluyla, taşınmaz ve ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinde vatandaşlarımızın mağdur edildiğinin gözlemlenmesi ve bu hususta çokça artan şikayetlerin bildirilmesi üzerine, kelam konusu etik dışı ve yanlış uygulamaları ve mağduriyetleri ortadan kaldırmak hedefiyle, Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmelikte ve İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte değişikliğe gidilmesi zaruriliği ortaya çıkmıştır. Tüketici mağduriyetine yol açabilen uydurma ilanların engellenmesi, spekülatif fiyat artışlarının önlenmesi ve ilan platformlarında yer alan ilan kirliliği ile ilanlardaki bilgi kirliliğinin önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.”