DÜNYA makarna pazarının üretimde üçüncüsü, ihracatta ise ikincisi olan Türkiye, maliyet fırsatçıları yüzünden kalite riski ile karşı karşıya. Son periyotta bölümün gündemini kimi üreticilerin maliyetleri düşürmek, kârı artırmak gayesiyle ‘durum buğdayı’ yerine ‘ekmeklik buğday’ unu ve birtakım katkı hususları kullandığı tarafındaki bilgiler meşgul ediyor. Kelam konusu üreticilerin bu halde maliyetlerinde yüzde 15 ila 20 ortasında fiyat avantajı elde ettiğini anlatan kesim temsilcileri; yaşanan bu durumun kaliteyi düşürdüğünü ve haksız rekabete neden olduğuna dikkat çekiyor.
Hürriyet’e konuşan Makarna Üreticileri ve Sanayicileri Derneği (MÜSAD) Yönetim Kurulu Lideri Nihat Uysallı, “Ülkemizdeki yasal mevzuat gereği makarnanın yüzde 100 durum buğdayından üretilmesi mecburidir fakat maalesef bunu değiştiren ve bozan firmalar var. Bunu yapan üreticilerin maliyet avantajı yüzde 15-20 ortası değişiyor. Maalesef iş bununla da kalmadı, ekmeklik buğdayın yanında son periyotta kimi katkı unsurlarının de kullanıldığına da tanıklık ediyoruz” dedi.
Fiyat avantajı nedeni ile üretimde ekmeklik buğday ve katkı hususları kullanımını temel bir sorun olarak gördüklerini anlatan Uysallı, “Durum buğdayı yerine ekmeklik buğdaydan makarna üretilmesi kaliteyi düşürüyor, tüketicilerimizi yanıltıyor ve haksız rekabet yaşanmasına neden oluyor” diye konuştu.
BAKANLIK TAHLİL METODU GELİŞTİRDİ
Peki halkın severek tükettiği değerli besin hususlarından biri olan makarnadaki bu oyun bölümde yalnızca konuşuluyor mu, yoksa tedbir alınıyor mu? Soruyu yönelttiğimiz kesim yetkileri çok fazla ayrıntı vermemekle birlikte hususun Tarım ve Orman Bakanlığı’nın radarına girdiğini belirttiler. Gelen cevaptı şu bilgiler yer aldı: “Tarım ve Orman Bakanlığımız bu bahiste çok yanlışsız ve akredite bir tahlil metodu geliştirdi ve uygulamaya başladı. Çok kısa bir müddette tüm Türkiye’de uygulamaya başlanacak. Hasebiyle bu bahisteki sorun büyük bir oranda çözülmüş olacak.”
İHRACATTA İTALYA İLE YARIŞIYORUZ
International Pasta Organisation (IPO) datalarına nazaran Türkiye makarna üretimi açısından İtalya ve ABD’nin akabinde dünyada üçüncü, ihracatta ise İtalya’dan sonra ikinci sırada yer alıyor. Trademap bilgilerine nazaran ise 1902.19 GTİP’li makarna ihracatında İtalya, yaklaşık 2 milyon ton ile global makarna ihracatının yüzde 39.7’sini gerçekleştirirken Türkiye 1.2 milyon ton ile ihracat pazarında yüzde 24.9’luk hisseye sahip. Katma kıymetli üretim olarak bakıldığında İtalya’nın ünite ihracat kıymeti 1.478 /ton iken ülkemizin ünite ihracat kıymeti 699 dolar/tonlarda kalıyor. 160 ülkeye ihracat yapan Türkiye’de, dal 2023’te ölçü bazında 1.3 milyon tonluk ihracat ile şimdiye kadarki en yüksek ihracat ölçüsüne ulaştı. Kıymet olarak ise 905 milyon dolar ile 2022’de gerçekleşen 962 milyon dolarlık rekor ihracatın bir ölçü altında kaldı.
‘ONLAR MARKA, BİZ FİYAT İÇİN ÇALIŞIYORUZ’
İtalya ile eser kalitesi manasında Afrika ve Güney Amerika pazarları haricinde Türkiye’nin bir farkı bulunmadığını söyleyen Uysallı, “Afrika ve Güney Amerika’nın büyük kısmında ekmeklik buğday unu kullanımına müsaade var. Ülkemiz besin güvenliğinde dünyanın önde gelen ülkesi Japonya’ya makarna ihraç ediyor. Kalite manasında bir problemimiz yok. Lakin İtalya ile aramızdaki en büyük fark ‘marka’. Biz markaya yatırım yerine, uygun fiyat ile milletlerarası pazarlarda yer almaya çalışıyoruz” dedi.
‘İÇ TALEP ÇOK YOĞUN’
Hürriyet’e konuşan Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) Yönetim Kurulu Başkanlığını M. Aykut Göymen de “İç tüketimde önemli bir artış yaşanıyor. Bunda halkımızın sağlıklı tüketim hakkında bilinçlenmesinin büyük hissesi var. Bu da makarna kalitesine ve çeşitliliğine yansıdı; dünya pazarlarında rekabet açısından önümüz açıldı, iç tüketimde de halkımıza daha hoş, daha kaliteli eserler sunabilir hale geldik. Son yıllarda tüm makarna fabrikaları yatırımlarını, teknolojilerini yenileyerek kapasitelerini kıymetli oranda artırdılar” dedi.
TÜRKİYE DURUM BUĞDAYINDA GEN MERKEZİ
Türkiye, birebir vakitte durum buğdayının gen merkezi olarak gösteriliyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran 2022’de 3 milyon 750 bin ton, 2023’te ise 4 milyon 300 bin ton makarnalık buğday üretildi. Durum buğdayı, bulgur ve makarna dışında irmiğin de hammaddesi olarak kullanılıyor. Türkiye’de makarna fabrikaları, coğrafik olarak durum buğdayının yetişme alanları olan Orta Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Batı Anadolu’da ağırlaşıyor.
1.9 MİLYON TONLUK ÜRETİMİN 1.35’İ İHRACATA
25 firmanın faaliyet gösterdiği Türkiye makarna kesimi; direk ve dolaylı olarak yaklaşık 50 bin bireye istihdam sağlayarak, 2 milyar dolarlık bir ekonomik ticaret hacmine sahip. Üretim kapasitesi yıllık yaklaşık 3 milyon ton olan dalda, 2023 ‘te 1.97 milyon tonluk bir üretim gerçekleştirildi. Bunun 1.35 milyon tonu ihraç edilirken, iç tüketim ithalat ile birlikte yaklaşık 635 bin ton olarak gerçekleşti. Bu yıl üretim ölçüsünün ise 2 milyon ton olması öngörülüyor.
TÜKETİMDE 11’İNCİ SIRADAYIZ
Makarna tüketiminde dünyada 11’inci sırada yer alan Türkiye’nin gelişmiş ülkelere nazaran şimdi istenen seviyede olmadığı belirtiliyor. İtalya’da makarna tüketimi IPO datalarına nazaran 23.2 kg iken ülkemizde yıllık kişi başı makarna tüketimi 7.5 kg.